METAL-AMETAL ve SOYGAZ'IN ÖZELLİKLERİ

V.İ.P Mesaj Sayısı : 13 Kayıt tarihi : 17/05/09

METAL-AMETAL ve SOYGAZ'IN ÖZELLİKLERİ

Metal

Ametal

Soygaz

Grup numarası 1A,2A, 3A, ve B gruplarında bulunan elementler metaldir.
Kendilerini soygaza benzetmek için son yörüngelerindeki elektoronları vererek
(+)değerlik alırlar.

1A(+1), 2A (+2)

Kesinlikle (-) değer almazlar.

Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar.Ametallerle bileşik oluştururlar.
İndirgen özellik gösterirler.
Tel ve Levha haline gelebilirler.
Elektirik akımını iletirler.
Tabiatta genellikle katı halde bulunurlar .

Grup numarası 5A ,6A,7A, olanlar ametaldir.
Soygaza benzeme yani son yörüngelerindeki elektronları 8'e tamamlamak için elektron alarak(-) değerlik alılar.

5A(-3),6A,(-2)7A(-1)...

Fakat(+) değerlik alabilirler.

Kendi aralarında ve me-tallerle bileşik oluşturur-lar.
Yükseltgen özellik göste-rirler.
Tel ve levha haline gel-mezler.
Elektirik akımını iletmez-ler.
Tabiatta genelde gaz ve çift atomlu moleküller halinde bulunurlar. (F₂,N₂,0₂...)

Grup Numarası 8A olanlar soygazdır.
Kararlıdırlar,elektron alış-verişi yapmazlar.
Bileşik yapmazlar
Orbitalleri doludur.
Tabiatta tek atomlu gaz halinde bulunur-lar.

• BİLEŞİK OLUŞUMU

a. Metal + Ametal

b. Ametal + Ametal

Metaller son yörüngelerindeki elektronları vererek (+) değerlik alırlar.

Ametaller ise son yörüngedeki elektronları 8'e tamamlamak için elektron alarak (-) değerlikli olurlar.

Bileşik formülünü bulabilmek için öncelikle bileşiği oluşturacak elementlerin değerlikleri tespit edilir. Bu değerlikler en küçük katsayılar şeklinde çaprazlanır.

En genel ifadesi ile X^+mile Y^-n iyonu X_nY_m

bileşiğini oluşturur.

Bileşiği oluşturan atomların her ikisi de ametal olduğunda farklı bileşik formülleri oluşabilir.

ATOM ve İYON ÇAPI (HACMİ)

Peryot numarası (yörünge sayısı) arttıkça atom hacmi büyür.
Grup numarası arttıkça atom hacmi küçülür. Çünkü yörünge sayısı aynı kalmakta fakat çekirdek yükü ve çekirdeğin elektronları çekme gücü artmaktadır.
Bir atom ya da iyon elektron aldıkça çapı büyür, elektron verdikçe çapı küçülür.

Örneğin; X atomunun hacmi X^-niyonunun hacminden küçük, X⁺ⁿ iyonunun hacminden büyüktür.

Örnek - 1

₆C, ₁₄Si, ₃Li

atomlarının çaplarını karşılaştırınız?

Çözüm

METAL-AMETAL ve SOYGAZ'IN ÖZELLİKLERİ 02_atom7

METAL-AMETAL ve SOYGAZ'IN ÖZELLİKLERİ 02_atom7

Peryot numarası büyük olanın çapı en büyük olduğundan Si çapı en büyüktür.

₆C, ile ₃Li aynı peryotta olduğundan, grup numarası (proton sayısı) arttığı için

çekirdek çekimi büyük olanın çapı küçük olacağından ₃Li çapı ₆C nun çapından büyüktür. Sonuç olarak çaplar arasında Si > Li > C ilişkisi vardır.

İYONLAŞMA ENERJİSİ

Gaz halindeki bir atomdan bir elektron koparmak için verilmesi gereken enerjiye iyonlaşma enerjisi (1. iyonlaşma enerjisi) denir.

2'inci elektronu koparmak için verilen enerjiye 2. iyonlaşma enerjisi denir.

3'üncü elektronu koparmak için verilen enerjiye 3. iyonlaşma enerjisi denir.

Herhangi bir atom için daima 1.i.E < 2.i.E < 3.i.E ... geçerlidir. Yani bir sonraki elektronu koparmak daha fazla enerji gerektirir.

Periyot numarası arttıkça iyonlaşma enerjisi azalır.
Gruplarda iyonlaşma enerjisi sıralaması,
1A < 3A < 2A < 4A < 6A < 5A < 7A < 8A
şeklindedir.

Örnek - 2

Bir X atomu için;

X_(g) ® X⁺²_(g) + 2e^–

X⁺¹_(g) ® X⁺²_(g) + e^–

X⁺¹_(g) ® X⁺³_(g) + 2e^–

DH = 340 k.kal.

DH = 215 k.kal.

DH = 625 k.kal.

Verildiğine göre X atomunun 1. iyonlaşma enerjisi, 2. iyonlaşma enerjisi ve
3. iyonlaşma enerjisi değerleri kaçtır?

Çözüm

1. denklem: 2 elektronu uzaklaştırmak için verilen enerjidir. Yani 1. ve 2. iyonlaşma enerjileri toplamıdır. 2 elektronu koparmak için toplam 340 k.kal enerji harcanmıştır.
215 kkal. 2'inci elektronu uzaklaştırmak için verilen enerji olduğuna göre 2. iyonlaşma enerjisi 215 k.kal’dir. O zaman 340 – 215 = 125 k.kal 1. iyonlaşma enerjisidir. 625 k.kal. X atomunun 1 elektronu uzaklaşmış durumundan 2e^– daha uzaklaştırmak için gereken enerjidir. (Yani: 2. ve 3. iyonlaşma enerjileri toplamıdır.)

2. İ.E = 215 k.kal olduğuna göre;

3. iyonlaşma enerjisi = 625 – 215 = 410 k.kal dir.